کد مطلب:50483 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:167

انسان به فطرت خود آزادی دوست است و میل به آزادگی دارد،[1] و این مهمترین گوهر وجود آدمی در جهت اهداف تربیتی است، چنانكه امیرمومنان علی (ع) به امام مجتبی (ع) یادآور شده است:

[صفحه 151]

«و لا تكن عبد غیرك و قد جعلك الله حرا.»[2] .

بنده ی دیگری مباش كه خداوند آزادت آفریده است.

بر مبنای همین آزادگی فطری است كه امام علی (ع) مردمان را به آزادی از سخت ترین موانع تربیت آدمی- یعنی دنیای نكوهیده- فراخوانده و فرموده است:

«الا حر یدع هذه اللماظه لاهلها؟ انه لیس لانفسكم ثمن الا الجنه، فلا تبیعوها الا بها.»[3] .

آیا آزاده ای نیست كه این خرده طعام مانده در كام (دنیا) را بیفكند و برای آنان كه در خورش هستند نهد؟ جانهای شما را بهایی نیست جز بهشت جاودان، پس مفروشیدش جز بدان.

آزادی معنوی انسان در گرو پرواپیشگی و پرهیزگاری اوست و فطرتش بدین آزادی می خواند، به بیان امیرمومنان علی (ع):

«فان تقوی الله مفتاح سداد و ذخیره معاد و عتق من كل ملكه و نجاه من كل هلكه.»[4] .

همانا تقوای الهی كلید درستكاری و رستگاری و اندوخته ی روز بازپسین و آزادی از هر بندگی و رهایی از هر تباهی است.

آزادیهای فردی، اجتماعی و سیاسی همه بر مبنای همین آزادی دوستی و آزادگی فطری آدمی شكل می گیرد و جزء حقوق ذاتی مردمان شمرده می شود، چنانكه امیرمومنان علی (ع) بیعت با خود را متوقف به انتخابی آزادانه كرد و به هیچ وجه اجازه نداد در بیعت با او اجبار و اكراه راه یابد،[5] و در این باره فرمود:

«و بایعنی الناس غیر مستكرهین و لا مجبرین، بل طائعین مخیرین.»[6] .

مردم بدون اكراه و اجبار و از سر میل و اختیار با من بیعت كردند.

با چنین نگرشی بود كه امام علی (ع) در دوران حكومت خود هرگز- حتی در سخت ترین اوضاع و احوال- آزادی را از مردم سلب نكرد و برای حفظ آن و رشد دادن جامعه در بستر آن مصیبتهای بسیار را تحمل نمود.

[صفحه 152]

صفحه 151، 152.

1. ن. ك: رشحات البحار، كتاب الانسان و الفطره، صص 11 -10.
2. نهج البلاغه، نامه ی 31.
3. همان، حكمت 456.
4. همان، خطبه ی 230.
5. ن. ك: انساب الاشراف، ج 3، صص 9 -8، ابوالموید الموفق بن احمد الحنفی المعروف باخطب خوارزم (الخوارزمی)، المناقب، قدم له محمدرضا الموسوی الخرسان، مكتبه نینوی الحدیثه، طهران، ص 15.
6. نهج البلاغه، نامه ی 1.